Ο Απρίλης στη λαογραφία
• 24 Απριλίου 2009 14:55
• Πολιτισμός
Ο Ελληνικός λαός αγκάλιασε με ιδιαίτερη αγάπη τον Απρίλη και τον ύμνησε , τον τραγούδησε, τον απαθανάτισε σε στίχους σαν τους παρακάτω: «Απρίλης με τα λουλούδια και ο Μάης με τα ρόδα. Ο Απρίλης έχει τη δροσιά κι ο Μάης τα λουλούδια. Απρίλης μοσχομύλης γελαστός και καλομοίρης.»
Αυτό το μήνα μοσχοβολάει η γη από τις φουντωμένες πρασινάδες και τα ανθισμένα λουλούδια. Αυτό το μήνα γεννούν τα πουλιά και κλωσούν τ΄ αυγά τους. Μονάχα που η πλουμιστή Πετροπέρδικα: «Ως τ΄ Απριλιού τις δεκαοχτώ μπορεί να ψοφήσει πάνω στ΄ αυγό». Γιατί δεν τώχει σε τίποτα ο Απρίλης, μέσα στις καλοκαιρίες του να αναποδιάσει, να κάνει κρύο, να φέρει και χιόνια ακόμα. Οπότε με το δίκιο μας θα του πούμε: «να πριστεί κι να σκας». Θα δικαιώσουμε και τους γύφτους που δεν τον μετρούν, παρά λένε «Γινάρ΄ς, Φλιβάρ΄ς, Μάρτ΄ς, Μάης». Όμως ο «Απρίλης και αν χιονίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει».
Κι όλα μαζί, χορτάρια, λουλούδια, πουλιά και δέντρα ανοίγουν, «αξιώνονται» όπως λέγει το τραγούδι μας αυτό: «Απρίλ΄ Απρίλη δροσερέ και Μάη καμαρωμένε, σε μήνυσαν Μάη τα χορτάρια σε μήνυσαν και τα πουλιά, ν΄ αξιώνεις τα αηδόνια, ν΄αξιώνεις τα κοντά κλαδιά και τα ψηλά δεντράκια».
Η άνοιξη θρονιάζεται για καλά τον Απρίλη μήνα στη γη γι΄ αυτό και οι αρχαίοι τον είχαν αφιερωμένο στην Αφροδίτη. Η πρώτη του μέρα γιορτάζονταν προς τιμήν της. Εμείς διασκεδάζουμε την πρωταπριλιά με τα αθώα γελάσματα.
Αν πέσει η βροχή τον Απρίλη, οι γεωργοί μας τη θεωρούν ευεργετική γι΄ αυτό λέγεται και η παροιμία «Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ΄ εκείνο το ζευγά που έχει πολλά σπαρμένα». Ο Απρίλης θεωρείται κυρίως ο μήνας της ανοίξεως καθώς και ο Μάιος, γι΄ αυτό και η Δημοτική μας ποίηση έχει αφιερώσει δίστιχα και παραλλαγές τραγουδιών: «Ο Απρίλης με τα λούλουδα, κι ο Μάης με τα ρόδα».
Και στον Απρίλη ξεχωριστά λένε τα παρακάτω: «Τώρα ειν΄ Απρίλης και χαρά, τώρα είναι καλοκαίρι, το λεν΄ τ΄ αηδόνια στα κλαριά κι οι πέρδικες στα πλάγια, το λεν ΄οι κούκοι στα ψηλά –ψηλά στα καταράχια. Παν τα κοπάδια στα βουνά να ξεκαλοκαιριάσουν, παν και κοντά οι τσοπάνηδες βαρώντας τη φλογέρα να τα τυροκομήσουν και τη νομή να βγάλουν, να γιορτάσουν τ΄ Αι-Γιωργιού, να ρίξουν στο σημάδι, να πιουν νερό απ΄ το βουνό, να πάρουν τον αγέρα».
Στα χωριά της πατρίδας μας, στις απόμακρες από το κέντρο ελληνικές γωνιές, βλέπουμε πόσο οι άνθρωποι διατηρούν τα περισσότερα από τα παλιά έθιμα με πίστη ιερή. Δεν τ΄ απολησμονούν γιατί είναι βαθιά ριζωμένα μέσα στην ψυχή τους, είναι η ίδια η ζωή τους. Αυτά είναι που κάνουν τον ξενιτεμένο που νοσταλγεί το μικρό φτωχό χωριό του και δεν βλέπει την ώρα να γυρίσει, γιατί του δίνουν νόημα και περιεχόμενο. Τέτοιο καιρό οι γυναίκες και τα κορίτσια του χωριού πάνε και τσαπίζουν τ΄ αμπέλια, γιατί το αμπέλι θέλει πολύ φροντίδα, η γη θέλει κόπο πολύ και ιδρώτα. Αν δεν το φροντίσουν το αμπέλι τώρα δεν θα δώσει καρπό. Το αμπέλι εκδικείται, όπως πολύ χαρακτηριστικά διαλέγεται με τον νοικοκύρη του:
- Kαλημέρα, Αμπέλ΄
- Καλώς τουν τιμπέλ΄
- Εχ΄ς σταφύλια αμπέλ΄
- Μ΄εσκαψις τιμπέλ΄;
Ο Εθνικός μας ποιητής ο Διονύσιος Σολωμός, ζωγραφίζει με αθάνατους στίχους τις Απριλιάτικες ομορφιές και την υποβλητική ατμόσφαιρα που κυριαρχεί ακόμα και τη νύχτα: «Αλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τι ΄δες; – Νύχτα γεμάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια,
χωρίς ποσώς, ουρανός και θάλασσα να πνέτε. Και αλλού: «Ο Απρίλης με τον έρωτα, χορεύουν και γελούνε». Ο λαός τον θεωρεί αρχή της καλοκαιρίας και συμβουλεύει: «Τ΄Αη –Γιωργιού έξω κρεβάτι, Τ΄Αη-Δημητριού μέσα κρεβάτι». Τ΄Αη-Γιωργιού οι τσοπάνηδες, οι γελαδάρηδες και οι εργάτες κλείνουν τις συμφωνίες με τ΄ αφεντικά τους, γιατί το κτηνοτροφικό έτος αρχίζει από την ημέρα του Αγίου Γεωργίου, μήνα Απρίλη και τελειώνει την ημέρα του Αγίου Δημητρίου, μήνα Οκτώβρη.
Πολλές είναι οι παραδόσεις του λαού για το μήνα αυτό. Και δεν υπάρχει ποιητής που να μη τον έψαλλε: Τ΄ Απριλιού η μαγεύτρα ομορφιά έκανε τον Εθνικό μας ήρωα Αθανάσιο Διάκο, να αυτοσχεδιάσει στην πιο τραγική του ώρα το τραγούδι: «Για ιδές καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα π΄ ανθίζουν τα κλαριά και βγαζ΄ η γης χορτάρι».
Του
Γεωργίου Μπόντα
Λαογράφου
• 24 Απριλίου 2009 14:55
• Πολιτισμός
Ο Ελληνικός λαός αγκάλιασε με ιδιαίτερη αγάπη τον Απρίλη και τον ύμνησε , τον τραγούδησε, τον απαθανάτισε σε στίχους σαν τους παρακάτω: «Απρίλης με τα λουλούδια και ο Μάης με τα ρόδα. Ο Απρίλης έχει τη δροσιά κι ο Μάης τα λουλούδια. Απρίλης μοσχομύλης γελαστός και καλομοίρης.»
Αυτό το μήνα μοσχοβολάει η γη από τις φουντωμένες πρασινάδες και τα ανθισμένα λουλούδια. Αυτό το μήνα γεννούν τα πουλιά και κλωσούν τ΄ αυγά τους. Μονάχα που η πλουμιστή Πετροπέρδικα: «Ως τ΄ Απριλιού τις δεκαοχτώ μπορεί να ψοφήσει πάνω στ΄ αυγό». Γιατί δεν τώχει σε τίποτα ο Απρίλης, μέσα στις καλοκαιρίες του να αναποδιάσει, να κάνει κρύο, να φέρει και χιόνια ακόμα. Οπότε με το δίκιο μας θα του πούμε: «να πριστεί κι να σκας». Θα δικαιώσουμε και τους γύφτους που δεν τον μετρούν, παρά λένε «Γινάρ΄ς, Φλιβάρ΄ς, Μάρτ΄ς, Μάης». Όμως ο «Απρίλης και αν χιονίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει».
Κι όλα μαζί, χορτάρια, λουλούδια, πουλιά και δέντρα ανοίγουν, «αξιώνονται» όπως λέγει το τραγούδι μας αυτό: «Απρίλ΄ Απρίλη δροσερέ και Μάη καμαρωμένε, σε μήνυσαν Μάη τα χορτάρια σε μήνυσαν και τα πουλιά, ν΄ αξιώνεις τα αηδόνια, ν΄αξιώνεις τα κοντά κλαδιά και τα ψηλά δεντράκια».
Η άνοιξη θρονιάζεται για καλά τον Απρίλη μήνα στη γη γι΄ αυτό και οι αρχαίοι τον είχαν αφιερωμένο στην Αφροδίτη. Η πρώτη του μέρα γιορτάζονταν προς τιμήν της. Εμείς διασκεδάζουμε την πρωταπριλιά με τα αθώα γελάσματα.
Αν πέσει η βροχή τον Απρίλη, οι γεωργοί μας τη θεωρούν ευεργετική γι΄ αυτό λέγεται και η παροιμία «Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ΄ εκείνο το ζευγά που έχει πολλά σπαρμένα». Ο Απρίλης θεωρείται κυρίως ο μήνας της ανοίξεως καθώς και ο Μάιος, γι΄ αυτό και η Δημοτική μας ποίηση έχει αφιερώσει δίστιχα και παραλλαγές τραγουδιών: «Ο Απρίλης με τα λούλουδα, κι ο Μάης με τα ρόδα».
Και στον Απρίλη ξεχωριστά λένε τα παρακάτω: «Τώρα ειν΄ Απρίλης και χαρά, τώρα είναι καλοκαίρι, το λεν΄ τ΄ αηδόνια στα κλαριά κι οι πέρδικες στα πλάγια, το λεν ΄οι κούκοι στα ψηλά –ψηλά στα καταράχια. Παν τα κοπάδια στα βουνά να ξεκαλοκαιριάσουν, παν και κοντά οι τσοπάνηδες βαρώντας τη φλογέρα να τα τυροκομήσουν και τη νομή να βγάλουν, να γιορτάσουν τ΄ Αι-Γιωργιού, να ρίξουν στο σημάδι, να πιουν νερό απ΄ το βουνό, να πάρουν τον αγέρα».
Στα χωριά της πατρίδας μας, στις απόμακρες από το κέντρο ελληνικές γωνιές, βλέπουμε πόσο οι άνθρωποι διατηρούν τα περισσότερα από τα παλιά έθιμα με πίστη ιερή. Δεν τ΄ απολησμονούν γιατί είναι βαθιά ριζωμένα μέσα στην ψυχή τους, είναι η ίδια η ζωή τους. Αυτά είναι που κάνουν τον ξενιτεμένο που νοσταλγεί το μικρό φτωχό χωριό του και δεν βλέπει την ώρα να γυρίσει, γιατί του δίνουν νόημα και περιεχόμενο. Τέτοιο καιρό οι γυναίκες και τα κορίτσια του χωριού πάνε και τσαπίζουν τ΄ αμπέλια, γιατί το αμπέλι θέλει πολύ φροντίδα, η γη θέλει κόπο πολύ και ιδρώτα. Αν δεν το φροντίσουν το αμπέλι τώρα δεν θα δώσει καρπό. Το αμπέλι εκδικείται, όπως πολύ χαρακτηριστικά διαλέγεται με τον νοικοκύρη του:
- Kαλημέρα, Αμπέλ΄
- Καλώς τουν τιμπέλ΄
- Εχ΄ς σταφύλια αμπέλ΄
- Μ΄εσκαψις τιμπέλ΄;
Ο Εθνικός μας ποιητής ο Διονύσιος Σολωμός, ζωγραφίζει με αθάνατους στίχους τις Απριλιάτικες ομορφιές και την υποβλητική ατμόσφαιρα που κυριαρχεί ακόμα και τη νύχτα: «Αλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τι ΄δες; – Νύχτα γεμάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια,
χωρίς ποσώς, ουρανός και θάλασσα να πνέτε. Και αλλού: «Ο Απρίλης με τον έρωτα, χορεύουν και γελούνε». Ο λαός τον θεωρεί αρχή της καλοκαιρίας και συμβουλεύει: «Τ΄Αη –Γιωργιού έξω κρεβάτι, Τ΄Αη-Δημητριού μέσα κρεβάτι». Τ΄Αη-Γιωργιού οι τσοπάνηδες, οι γελαδάρηδες και οι εργάτες κλείνουν τις συμφωνίες με τ΄ αφεντικά τους, γιατί το κτηνοτροφικό έτος αρχίζει από την ημέρα του Αγίου Γεωργίου, μήνα Απρίλη και τελειώνει την ημέρα του Αγίου Δημητρίου, μήνα Οκτώβρη.
Πολλές είναι οι παραδόσεις του λαού για το μήνα αυτό. Και δεν υπάρχει ποιητής που να μη τον έψαλλε: Τ΄ Απριλιού η μαγεύτρα ομορφιά έκανε τον Εθνικό μας ήρωα Αθανάσιο Διάκο, να αυτοσχεδιάσει στην πιο τραγική του ώρα το τραγούδι: «Για ιδές καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα π΄ ανθίζουν τα κλαριά και βγαζ΄ η γης χορτάρι».
Του
Γεωργίου Μπόντα
Λαογράφου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου